We willen inwoners beter betrekken bij planvorming

In een artikel van de Harlinger Courant werd eind vorig jaar het beeld geschetst dat de inwoners van gemeente Harlingen zich onvoldoende gehoord voelen in de participatietrajecten van de gemeente. Bij het opstellen van projecten, plannen en beleid, probeert de gemeente om de inwoners en belangstellenden zo goed mogelijk te betrekken. We merken, ook door reacties van de betrokkenen, dat het in de praktijk vaak lastig is om de participatie (met andere woorden het betrekken van inwoners en belangstellenden) op de juiste manier en het juiste moment te organiseren. Vroeger bepaalde de overheid alles, tegenwoordig proberen we de plannen samen met de omgeving op te stellen. Dat vraagt van zowel de gemeente als de inwoners een andere manier van werken.

Continue leerproces

Het op de juiste manier inzetten van participatie, dat is een continue leerproces. Het is maatwerk en voor elk project of plan weer anders. Als gemeente vinden we participatie een belangrijk onderwerp. Vanuit de gemeenteraad maakt Bartele Boersma deel uit van de werkgroep Burgerparticipatie: “In de kern gaat participatie bijvoorbeeld over stoeptegels die niet goed liggen, speeltuinen die opgeknapt moeten worden, nieuwe wegen en parken die we aanleggen, enzovoort. Inwoners weten vaak het beste wat er in hun straat gebeurt. Wij kunnen alle hulp gebruiken die nodig is om goed beleid te voeren.” Paul Schoute is de betrokken wethouder voor participatie: “Hoe en wanneer we onze inwoners betrekken, en bij welke onderwerpen, dat heeft al langer onze volle aandacht. Daarom hebben we in mei vorig jaar een openbare bijeenkomst met experts georganiseerd. We evalueren de al lopende en afgeronde participatietrajecten. Daar hebben we uitgehaald dat een aantal trajecten heel goed is verlopen. Er zijn een paar duidelijke aandachtspunten naar voren gekomen. Zo moeten we bij de start goed aangeven voor welke vorm van participatie gekozen is, waarom dit is gedaan en wat dit betekent voor de invloed van de betrokkenen. Dus kan iemand echt mee beslissen of gaat het om het ophalen van wensen en ideeën. Ook de fase waar een project zit, maakt uit voor de mate waarin inwoners en andere belanghebbenden betrokken moeten worden.”

Algemeen belang en individuele belang

Wanneer er nog geen duidelijke kaders zijn, is het goed om een project te starten met een brede betrokkenheid. Zo kunnen zoveel mogelijk wensen en ideeën opgehaald worden vanuit de samenleving. De gemeente vertaalt vervolgens de wensen en ideeën naar een aantal oplossingen of varianten. Met betrokkenen wordt dan gekeken welke varianten het beste passen bij de situatie en het beste uitvoerbaar zijn. Zo worden de plannen steeds concreter en gaat de uitwerking meer op detailniveau. Doordat er de kaders duidelijker worden, wordt de bandbreedte voor aanpassingen in het plan smaller. Het maakt ook dat de individuele belangen steeds meer gaan spelen. Hoe meer details ingevuld worden, hoe duidelijker het effect is op iemand zijn leefomgeving.

Als gemeente dienen wij het algemeen belang, waarbij we zo goed mogelijk naar de wensen van individuen kijken. De individuele belangen moeten we tegen elkaar afwegen en bovendien afwegen ten opzichte van het algemene belang. Dat betekent dat er altijd keuzes gemaakt moeten worden en dat niet alle wensen van iedere betrokkene ingewilligd kunnen worden.

Leidraad voor participatie

Niet alleen aan de kant van de inwoners en belangstellenden is af en toe onvrede over het verloop en over het uiteindelijke resultaat. Ook voor de gemeente komen de verwachtingen bij de start en het resultaat soms niet overeen. Ambtenaren, college en gemeenteraad werken hard om de gemeente steeds een beetje mooier te maken. Dat willen we juist sámen met de inwoners en bedrijven doen. Daarom betrekt de gemeente vol enthousiasme al bij de start van projecten veel personen en groepen. En soms blijkt dan gaandeweg dat de verwachtingen van de betrokken personen en de gemeente niet overeen komen. Het gevolg is dat beide kanten minder enthousiast worden en ook minder snel aan een nieuw traject van participatie willen meewerken. En dat is zonde, want samen kunnen we echt zoveel meer bereiken.

Paul Schoute: “We zijn daarom bezig met het opstellen van beleid over participatie, waarin we onze inzichten en verbeterpunten verwerken. Ook stellen we een leidraad voor participatie op. Deze laatste geeft handvatten om de juiste manier van participatie in te zetten, passend bij de fase van het project en de mate van invloed van de betrokkenen. Deze is naar verwachting dit najaar klaar. De leidraad helpt ons ook om als gemeente duidelijker te zijn in wat we precies vragen van onze inwoners (en bedrijven en andere belangstellenden) en hoe we het proces van betrokkenheid vormgeven.

Website met informatie

Het proces van participatie is niet alleen voor de gemeente een leerproces, dat is het ook voor de betrokken inwoners en belangstellenden. Uit de al afgeronde en nog lopende participatietrajecten blijkt dat inwoners meer informatie willen over de vormen en mogelijkheden van participatie. Om hun meer wegwijs te maken hierin, is de gemeente bezig met het opzetten van een pagina op de gemeentelijke website over dit onderwerp. Naast het geven van algemene informatie, wordt de webpagina ook de plek waar alle participatietrajecten van de gemeente samenkomen. Dit is straks dé pagina waar alle participatietrajecten van Gemeente Harlingen samenkomen. Van enquêtes tot het stemmen op verschillende varianten, en van het aankondigden van inloopbijeenkomsten tot het weergeven van de definitieve plannen.